این مزارها را شاید کمتر کسی بشناسد. مزار سردارانی که نام و رشادت هایشان در تاریخ ایران ثبت شده است. اما سنگ قبرهایشان در گمنامی خاک می خورد.

انگلیس ها هنوز از نام او می ترسند. نامی که روزی بر اندام استعمارگران و متجاوزان انگلیس، لرزه می انداخت. «رئیسعلی دلواری» نماد مقاومت مردم جنوب ایران است. رهبربزرگ نهضت مقاومت مردم جنوب ایران دربرابر استعمارگران و سرداری که نام «دلیران تنگستان» را برای همیشه جاودانه کرد و خاک جنوب ایران ، رشادتهای او و همرزمانش را خوب به یاد دارد. کسی که 12 شهریور ماه سالروز شهادتش به نام « روز ملی مبارزه با استعمار انگلیس» نام گذاری شد. اما شاید کمترکسی بداند که مزار این سردار بزرگ و نامی ایران، جایی به غیر از بوشهر و دلوار و حتی خاک ایران است.

رئیسعلی دلواری اما تنها کسی نیست که مزارش، ناآشنا و غریب است. شاید سالروز شهادت این سردار بزرگ ایرانی بهترین بهانه باشد برای پرداختن به سرداران بزرگی که مزارشان بی نشان و غریب افتاده است.

دلاور دلوار ، غریب عراق

«خانه ما كوه است و انهدام و تخریب آن ها خارج از حیطه قدرت و امكان امپراطوری بریتانیای كبیر است.» این، پاسخ رئیسعلی به نامه تهدیدآمیز بریتانیایی ها بود. انها رئیسعلی و یارانش را تهدید کرده بودند که :«چنانچه بر ضد دولت انگلستان قیام و اقدام كنید، مبادرت به جنگ می نماییم، در این صورت خانه هایتان ویران و نخل هایتان را قطع خواهیم كرد.»

رئیسعلی دلواری فرزند رئیس محمد، كدخدای ده دلواربود كه در سال 1299 هجری قمری متولد شد. او درعصر مشروطیت جوانی بیست و چهارساله، بلند همت، شجاع، در صدق و وفا بی مانند بود. اگرچه سواد كامل و معلومات كافی نداشت، اما پاكی سرشت و صفات حمیده او طوری بود كه زبانزد خاص و عام بود. رئیس علی بعد از این كه قوای اشغالگر انگلستان بوشهر را به تصرف خود درآوردند با شجاعتی وصف ناپذیر به مقابله پرداخت و شكست سنگینی بر قوای انگلستان وارد كرد و در حین مبارزه با دشمنان اسلام و ایران، از پشت مورد هدف گلوله یکی از سربازان خائن خود قرار گرفت و در منطقه تنگك صفر، در بیست و سوم شوال1333 هجری قمری به شهادت رسید.

پیکر او را ابتدا در نزدیکی امامزاده ای در روستای «کله بند» به خاک سپردند. اما از انجا که رئیسعلی وصیت کرده بود، او را در نزدیکی بارگاه مولایش حضرت علی(ع) دفن کنندف پیکر او به قبرستان وادی السلام شهر نجف در عراق منتقل و انجا به خاک سپرده شد . جایی که شاید حتی کمتر کسی از زائران ایرانی عتبات عالیات هم از آن باخبر باشند.


سرداری که مزارش انباری شد

مشتریان بازار تهران شاید هرگز ندانند مسیری که بارها آن را طی کرده اند و امامزاده ای که از کنارش گذشتنه اند، پیکر کسی را در خود جای داده که روزگاری  «شمشیرزن ترین جنگجوی شرق» بود. «لطفعلی خان زند» جوان شجاع و دلاور ایرانی که آخرین پادشاه سلسله زندیه در ایران بود، تبحر خاصی در شمشیر زنی داشت. لطفعلی خان از مدود پادشاهان عادل و محبوب ایران بود که  در زمان صدارتش، خدمات بزرگی برای توسعه و پیشرفت ایران انجام داد.لطفعلی خان زند مردی  راستگو، جوانمرد ،صریح اللهجه و دارای اراده قوی بود. اصفاتی که او را بیشتر از همه، شبیه به کریم خان زند می کند. او همانند كریم خان زند خوش خلق و دادگستر و نیك فطرت و با ترحم و نوع پرور بود و می گفت:«نمی توانم چهره ای اندوهگین را ببینم و نمی توانم تحمل كنم كه من سیر باشم وهم نوع من گرسنه.». گفته می شود او در مشرق زمین اولین كسی بود كه به فكر تاسیس نوعی بیمه اجتماعی افتاد كه البته عمرش كفاف عملیاتی كردن این فكر را نداد.

لطفعلی خان زند، سرانجام با خیانت «حاج ابراهیم خان کلانتر» حاکم شیراز و در حالی که پس از ساعت ها جنگ تن به تن و دلاورانه، غرق در خون بود، به اسارت آغامحمدخان قاجار افتاد و به فجیع ترین شکل ممکن به قتل رسید. پیکر او رادر امامزاده زید تهران دفن کردند. جایی که حالا بخشی از بارار بزرگ تهران است و کمتر کسی از آن اطلاعی دارد. چندوقت پیش گزارش هایی منتشر شد که نشان می داد اتاقی که مزار لطفعلی خان زند در آن قرار دارد، تبدیل به انباری شده است.

برای یافتن آدرسی از آرامگاه و آستان مقدس در ورودیهای مختلف بازار هیچ تابلو و علامتی وجود ندارد و تنها منابع آدرس یابی مغازه داران و ساکنین آن منطقه هستند که باید به آدرسهای آنها اعتماد کرد.پس از گذر از چندین پیچ و راسته در بازار تهران تابلویی در جوار محل مورد نظر نصب شده که نشان می دهد که امامزاده زید(ع) در کجا قرار گرفته و به غیر از این تابلو که در جوار آستان نصب شده دیگر هیچ تابلوی دیگری از امامزاده یا حتی آرامگاه لطفعلی خان زند در طول بازار یا نصب نشده یا در انبوهی از جمعیت قابل مشاهده نیست.

آرامگاه لطفعلی خان زند نیز در گوشه ای از محوطه امامزاده واقع شده اما گردشگران اجازه ورود به آرامگاه لطفعلی خان زند را ندارند چراکه در آرامگاه قفل شده و ورود به آن نیز با اجازه کتبی از میراث فرهنگی امکان پذیر است.


 
سردار ملی، جایی غیر از تبریز

شاید اگر الان از شما بپرسند مزار «ستارخان» درکجا قرار دارد، بی واسطه و بلافاصله ذهن تان به سمت تبریز برود. شهری که زادگاه «سردار ملی» بود و شروع نهضت مشروطیت از آنجا شکل گرفت. اما جالب است بدانید مزار ستارخان، جایی غیر از تبریز قرار دارد.

زائران حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) در شهرری ، جایی است که پذیرای پیکر یکی از رهبران قیام مشروطه در ایران بوده است. سردار رشید و شجاع اهل تبریز که خاطره مبارزاتش در تاریخ ایران ثبت شده و حالا در گوشه ای از صحن حرم مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) آرمیده است.


هرچند طی سالهای اخیر، نوادگان ستارخان تلاش کرده اند تا پیکر او را با کسب مجوزهای شرعی، از شهرری به تبریز منتقل کنند، اما تا به حال چنین اقدامی انجام نشده است و مزار سردار ملی و دلاور تبریزی، همچنان مهمان مردم شهرری و تهران است.